Dramat, Szwecja, 1971, 144 min.
Reżyseria: Jan Troell
Obsada: Max von Sydow, Liv Ullmann, Eddie Axberg, Sven-Olof Bern, Aina Alfredsson, Allan Edwall, Monica Zetterlund, Pierre Lindstedt, Hans Alfredson, Ulla Smidje, Eva-Lena Zetterlund, Gustaf Färingborg, Åke Fridell, Agneta Prytz, Halvar Björk
Kanał: Zone Europa
„Ta historia o emigracji naprawdę stała się główną częścią naszego świadomego dziedzictwa, pod piórem Moberga urosła do jednej z podstawowych szwedzkich opowieści czy mitów” – tak pisał badacz Göran Hägg o monumentalnym cyklu powieściowym Vilhelma Moberga. Jan Troell, jeden z najwybitniejszych szwedzkich filmowców – reżyser, scenarzysta, montażysta i operator – postanowił na początku lat 70. adaptować ogromne dzieło Moberga.
Szwecja, połowa XIX wieku. To tutaj żyje rodzina Nilssonów. Niestety Karl i Kristina nie mogą się cieszyć jakąkolwiek stabilizacją. Panuje głód, pojawiają się więc problemy z wyżywieniem rodziny. Dodatkowo państwo działa opresyjnie, nie pomagając najbiedniejszym. Kiedy umiera jedno z dzieci Nilssonów przelewa się czara goryczy. Postanawiają, wzorem wielu innych Szwedów, wyjechać „za chlebem” do Ameryki. Podróż przez Ocean obfituje w wiele dramatycznych wydarzeń, lecz w końcu bohaterom udaje się dotrzeć do wymarzonej, nowej ojczyzny. Tutaj czeka na nich wiele wyzwań, a także rozczarowań. Krewny, który wydawał się świetnie zaadaptowanym do amerykańskiej rzeczywistości, okazuje się właściwie nędzarzem i Nilssonowie mogą liczyć tylko na siebie. Czy uda się poprawić sytuację materialną rodziny? Czy znajdą kawałek ziemi, na której zaczną wszystko od nowa?
Emigranci to część dyptyku Troella, której drugą odsłonę stanowią Osadnicy. Całość uważana jest za jedno z najwybitniejszych osiągnięć w historii szwedzkiej kinematografii. Reżyser panujący właściwie nad każdym etapem dzieła (scenariusz, zdjęcia, montaż) stworzył obraz ponadczasowy, uniwersalny. Trzymając się ducha prozy Moberga niezwykle sugestywnie opowiada o fali emigracji Szwedów do Ameryki w XIX wieku. Kraj opuściło wtedy prawie 20 procent ludności, szukając nowego życia za Oceanem. Troell, jak pisał Tadeusz Szczepański, „…stopniowo odsłania przyczyny wyjazdu: to nie tylko katorżniczy mozół na ojcowiźnie, niweczony przez nieurodzaj, czy nietolerancja religijna sprzymierzonego z państwem Kościoła. Poprzez stosunki społeczne panujące w jednej ze smalandzkich parafii poznajemy także dziewiętnastowieczną Szwecję jako monarchię o rygorystycznie zhierarchizowanej strukturze społecznej, na tle której Ameryka jawi się jako mityczna kraina demokracji i wolności”. Emigranci to wielkie, realistyczne kino epickie urastające do rangi metafory. Ta saga filmowa urzeka specyficznym rytmem opowiadania, pogłębieniem psychologicznym postaci, dbałością o historyczny detal. Wybitne kreacje Maxa von Sydowa i Liv Ullmann. Dla miłośników wyrafinowanego kina europejskiego.
Dwa Złote Globy, cztery nominacje do Oscara oraz szwedzka Guldbagge Award i fińska Jussi Award. Wyróżnienie krytyków nowojorskich.
