Temat pracy: Mechanizmy regulacji ekspresji genów przez cytokiny prozapalne i naskórkowy czynnik wzrostu.
Miejsce wykonywania pracy habilitacyjnej: Zakład Biochemii Komórki, Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii, Uniwersytet Jagielloński.
Droga zawodowa:
Moje zainteresowania badawcze, od samego początku czyli od momentu rozpoczęcia realizacji pracy magisterskiej na UJ, dotyczyły reakcji ostrej fazy. Reakcja ostrej fazy ma na celu przywrócenie zaburzonej przez infekcję, uraz czy rozwój nowotworu, równowagi organizmu. Bardzo istotną rolę w jej regulacji pełnią związki zwane cytokinami. W pracy magisterskiej zajęłam się badaniem wpływu cytokin prozapalnych na syntezę białek ostrej fazy. Część białek ostrej fazy to inhibitory enzymów serynowych. Zainteresowała mnie tematyka usuwania kompleksów tych białek z krążenia i stała się ona podstawą mojej pracy doktorskiej, do której badania częściowo prowadziłam na Uniwersytecie w Aarchus (Dania). W trakcie ich trwania rozpoczęłam badania systemu aktywacji plazminogenu, który reguluje tempo degradacji wielu ważnych dla organizmu białek. Po powrocie ze stypendium badałam regulację systemu aktywacji plazminogenu przez cytokiny prozapalne i antyzapalne w centralnym układzie nerwowym. Badania te prowadziłam również na Uniwersytecie w Cleveland (USA). Ich tematyka przesuwała się coraz bardziej w kierunku zagadnienia mechanizmów włączania i wyłączania genów. W 2002 roku wyjechałam, na ponad dwa lata, na Uniwersytet w Manchester (Wielka Brytania). Zajęłam się tam identyfikacją nowych genów regulowanych przez czynnik transkrypcyjny Elk-1 oraz badaniem funkcji biologicznej tego czynnika. Badania te kontynuuje po powrocie do Polski.
Temat i cel badań:
Celem prowadzonych badań jest poznanie wewnątrzkomórkowych szlaków przekazu sygnału, czynników transkrypcyjnych przez nie aktywowanych i ostatecznie genów ulegających ekspresji, i pełniących ważną funkcję w regulacji procesów takich jak przeżywalność komórek oraz ich proliferacja. Jednym z kluczowych regulatorów tych procesów jest czynnik transkrypcyjny Elk-1. Elk-1 odgrywa kluczową rolę w procesach programowanej śmierci komórki czyli apoptozy. Otrzymane przeze mnie wyniki są bardzo istotne, gdyż zablokowanie apoptozy jest jednym z pierwszych mechanizmów występujących przy transformacji komórki prawidłowej w nowotworową. Prowadzone badania umożliwiły lepsze zrozumienie mechanizmów regulacji ekspresji genów przez Elk-1 oraz pozwoliły na identyfikację nowych genów, w tym zaangażowanych w hamowanie apoptozy. Regulacja ekspresji genów na poziomie ich włączania i wyłączania jest pierwszym etapem kontrolnym w ciągu zdarzeń prowadzących do otrzymania funkcjonalnego białka. Wszelkie zaburzenia na tym etapie, a więc niepotrzebne włączenie genu bądź brak jego aktywacji prowadzą do różnego rodzaju zaburzeń, często bardzo dramatycznych dla komórki. Jednym z białek, które odgrywa istotną funkcję w przerzutowaniu nowotworów jest PAI-1. Jego wysoki poziom jest skorelowany ze złym prognozowaniem w wielu typach nowotworów. Poznanie mechanizmów regulacji ekspresji tego białka jest bardzo ważne i dlatego wiele grup badawczych pracuje nad tym, aby nasza wiedza na temat tej regulacji była jak najpełniejsza. Prowadzone przeze mnie badania w dużej mierze zrealizowały to zadanie. Poznanie mechanizmów regulacji ekspresji genów poprzedza etap poszukiwania skutecznych czynników farmaceutycznych, które mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu różnego rodzaju schorzeń, w tym w leczeniu i zapobieganiu nowotworom.
Czy łatwo jest łączyć życie osobiste z pracą?
Od dłuższego czasu łączę pracę naukową, która wymaga dużego zaangażowania, z wychowywaniem dwójki dzieci. Pogodzenie obu tych aktywności byłoby niemożliwe gdyby nie bardzo duża pomoc męża, rodziców i teściów. Im wszystkim bardzo dziękuję.
Zainteresowania pozazawodowe
Sport i ruch na świeżym powietrzu były zawsze dla mnie najbardziej skutecznym środkiem na stres. Regularnie biegam, pływam, jeśli tylko pogoda na to pozwala zamieniam samochód na rower, trenuję Tai Chi, weekendy, bardzo często, spędzam, z rodziną, na wycieczkach górskich. Moją pasją jest czytanie. Staram się wygospodarować na nie jak najwięcej czasu.
Czym jest dla Pani stypendium L’Oréal Polska?
Stypendium jest dla mnie bardzo dużym wyróżnieniem. Cieszę się, że prowadzone przeze mnie badania zostały docenione i nagrodzone. Wyróżnienie to jest również motywacją do dalszej pracy.
Czego życzyłaby Pani początkującym naukowcom?
Spotkania osób-mistrzów, którzy pomogliby rozwijać ich pasje. Ponadto wytrwałości i szczęścia, które również w pracy naukowej bardzo się przydaje.
