20 października 2012 r. na warszawskiej Woli odbyło się uroczyste otwarcie instalacji artystycznej Dom Kereta. Projekt autorstwa Jakuba Szczęsnego powstał w szczelinie między budynkami przy Chłodnej 22 i Żelaznej 74. Jego gospodarzem jest Etgar Keret, izraelski pisarz polskiego pochodzenia.
Oficjalna strona: http://www.facebook.com/domkereta
Artystyczna pustelnia w przestrzeni publicznej Dom Kereta to w pełni funkcjonalna instalacja artystyczna. – Będzie pełniła funkcję pracowni, w której można żyć i tworzyć. Wierzymy, że stanie się ważnym symbolem współczesnej Warszawy, zakorzenionej w skomplikowanej historii. Już dziś Dom przyciąga uwagę mediów z całego świata.
Mamy nadzieję, że ukaże najbardziej interesującą twarz Warszawy – otwartej na niestandardowe działania – mówią Sarmen Beglarian i Sylwia Szymaniak z Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej, kuratorzy projektu.
Instalacja będzie pobudzać życie artystyczne Woli, również poprzez synergię z pobliskim Klubem Komediowym Chłodna. Przestrzeń domu będzie użytkowana zarówno przez Etgara Kereta, jak i przez zaproszonych przez niego wybitnych twórców. Działka, na której stanie Dom, ma w najwęższym miejscu 92cm, w najszerszym – 152cm szerokości. – Na pierwszy rzut oka wydaje się, że zbudowanie na niej przestrzeni do życia jest niewykonalne. Dom Kereta ma znosić to wyobrażenie, poszerzając jednocześnie pojęcie architektury niemożliwej – mówi autor projektu Jakub Szczęsny. Dom wewnątrz ma wymiary, w najwęższym miejscu 72 cm, a w najszerszym 122 cm.
W szczelinie historii
Dom stoi w miejscu, w którym sąsiadują ze sobą budynki z różnych epok. Pierwsza z nich to kamienica przy ulicy Żelaznej – fragment przedwojennego miasta, z którego pozostało bardzo niewiele. Druga – punktowiec spółdzielczy, element struktury nasadzonej, która miała negować wcześniejszy miejski układ. Ich sąsiedztwo to przypadek, podobnie jak wiele innych rozwiązań architektonicznych w Warszawie. – Dom Kereta wpisuje się w ten przestrzenny kontekst „nieschodzenia” się tkanek. Dodatkowym wymiarem jest wojenna historia stolicy – w miejscu, w którym powstanie Dom, spotykały się dwa getta, małe i duże. Zaledwie kilkadziesiąt metrów od Domu stała kładka łącząca oba zamknięte obszary – tłumaczy architekt Jakub Szczęsny.
Miniaturowa przestrzeń
Autorem projektu jest Jakub Szczęsny, architekt, współzałożyciel i członek grupy projektowej Centrala. Równolegle ze studiowaniem architektury w Warszawie, Paryżu i Barcelonie pracował jako ilustrator reklamowy i prasowy. Od 2009 roku godzi praktykę architekta projektującego domy jednorodzinne dla odważnych z działalnością w polu sztuki, głównie w strefach konfliktu w Izraelu, Autonomii Palestyńskiej, Zachodniej Australii oraz na pograniczu turecko-syryjskim.
– Dom został wyposażony we wszystkie funkcjonalne elementy, od wycieraczki, po lodówkę. Oczywiście, wyposażenie podyktowane jest skalą budynku — na przykłąd miniaturowa lodówka pomieści tylko kilka napojów. Będą też miniaturowa łazienka i miniaturowe posłanie. Wszystko będzie spełniać swoje funkcje. Jak w domku krasnoludków – opowiada o Domu Jakub Szczęsny.
Mistrz krótkiej formy
Jeden z najbardziej cenionych izraelskich pisarzy, Etgar Keret, uznawany za mistrza krótkiej formy, wykładowca Wyższej Szkoły Filmowej w Tel Awiwie, dziennikarz i scenarzysta – będzie opiekunem, ambasadorem i użytkownikiem Domu. – Wybór i zaproszenie Etgara Kereta do projektu podyktowane były nie tylko literackim sukcesem autora, ale samym charakterem jego utworów.
Opowiadania i powieści Kereta to literatura, w której splatają się wątki surrealistyczne i diagnoza współczesności. Proza Kereta idealnie oddaje ducha warszawskiej Woli – wielowątkowej, fantastycznej, zmieniającej się dzielnicy – mówi Sylwia Szymaniak, kurator projektu.
Krytycy nazywają go „skandalistą z Tel Awiwu”. Fascynuje go nie tylko literatura, jest również współtwórcą musicalu, autorem filmu telewizyjnego, współautorem programu satyrycznego i komiksów. Izraelscy widzowie kojarzą go jako autora scenariuszy trzech sezonów popularnego show „The Cameri Quintet”. W 2009 roku w kinach festiwalowych na całym świecie pokazana została jego animacja „$9.99”. Etgar Keret jest laureatem nagrody Neustadt International Prize oraz francuskiego Orderu Sztuki i Literatury. Doczekał się licznych przekładów, jego utwory posłużyły za podstawę scenariuszy do blisko 50 filmów. Wyreżyserowane przez Kereta i Shirę Geffen Meduzy otrzymały Złotą Kamerę na festiwalu w Cannes. W Polsce ukazało się sześć zbiorów opowiadań Kereta, m.in.: Gaza blues (2000), Osiem procent z niczego (2006), Rury (2007).
Goście, goście, czyli program rezydencyjny
Nieodłączną częścią projektu będzie program rezydencyjny, w ramach którego na zaproszenie jury, której przewodniczyć będzie Etgar Keret, przyjadą do Polski twórcy z całego świata. W ramach programu odbędą się wykłady i warsztaty wybranych twórców.
Uczestnicy programu będą poznawali historię i kulturę stolicy, stworzą dzieła z zakresu kultury i sztuki zadedykowane Warszawie. Międzynarodowy program rezydencyjny, odbywający się w sercu warszawskiej Woli, stworzy warunki do pracy twórczej i stanie się znaczącą platformą wymiany intelektualnej w Polsce. Każdemu programowi towarzyszyć będą różne wydarzenia kulturalne, powiązane z działalnością artystyczną rezydenta.
Program rezydencyjny obejmuje lata 2013-2016. Organizatorzy przewidują dwa typy rezydencji – Wizyty w Domu Kereta oraz Pobyty w Domu Kereta. Pierwsze będą miały charakter ekspercki – będą to krótkie wizyty najwybitniejszych twórców świata kultury, połączone z wykładami i prezentacjami. Drugi typ rezydencji to pobyty studyjne, trwające do 21 dni. W ich czasie młodzi twórcy, wyłonieni w konkursie, zapoznawać się będą z życiem kulturalnym i społecznym Warszawy. Efektem tego spotkania będą warsztaty, akcje czy performensy. – To unikalny sposób stymulowania produkcji kulturalnej w stolicy i możliwość otworzenia miasta na nową twórczą energię – mówi Sarmen Beglarian, kurator projektu.
Organizatorem projektu jest Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej. Założona w 1985 roku przez Piotra Nowickiego Fundacja jest jedną z pierwszych niezależnych instytucji typu non-profit w Polsce działających na polu kultury. Jej celem jest otaczanie opieką i promowanie utalentowanych, wyróżniających się osiągnięciami twórców, których działalność artystyczna przyczynia się do rozwoju sztuki współczesnej, a przede wszystkim polskiej kultury plastycznej. Ponadto Fundacja wspiera artystów niezależnych w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.
Autor instalacji: Jakub Szczęsny
Kuratorzy: Sarmen Beglarian, Sylwia Szymaniak
Producent wykonawczy: Joanna Trytek
Organizator: Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej
Wspólfinansujący: Miasto Stołeczne Warszawa
Partner projektu: Narodowe Centrum Kultury
Sponsor: LHI
Generalny Wykonawca: AWBUD
Projekt wspierają: GIRA, Decoroom, Volunta Parket, Milantex, Kingspan, Instytut Polski w Tel Awiwie, White & Case, Kostrzewa PR, Paulina i Marcin Chylińscy, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, Klub Komediowy Chłodna, PMG Partners, Black Salt Produkcja, Biuro Wystaw.
Fotografie: © Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej, Narodowe Centrum Kultury
